Hêmin Ebdullah

Daxuyaniya civîna encûmena serkirdatiya YNKê derbarê hilbijartinan de û ne redkirin û ne jî rednekirina encamên wê, beşek e ji vê şowa (nimayişa) ku demek e bi mala Talebanî tê berhemanîn û bi rasthatinê jî navê aktorên sereke yên wê werzê Berhem e. Ew şow berî 16ê Oktoberê (Cotmehê) dest pê kiriye û bi vî awayî ye:

Di wan rojên ku biryar li ser giştpirsiyê tê dan, Dr. Berhem zenqilê xewneke kevn di serî wî de lêdixe. Şirove û pêwnediyên wî, wî digihînin wê baweriyê ku ti kes piştgirî li giştpirsiyê nake û ewên ku wî karî dikin, tûşî xwekujiyeke siyasî ya kujer dibin. Îcar zilam û qehreman ew kes dibe, ku piştî wê yekê, ne li ser pişta hespekî spî, lê belê eger pêwîst kir, li ser pişta Abramzekê yan jî Hummerekê Heşda Şeibî xwe bigihîne nav Hewlêrê û Herêma Kurdistanê ji jinavçûnê rizgar bike. Çend rojan berî 16ê Cotmehê, weke ku kesekî agahdar li Bexdayê ji min re vegot, çend nûnerên berê û yên nû yên YNKê û Goranê diçin Bexdayê û li wê derê li gel serokê rasteqîn ê Iraqê, ku hecî axayekî Îranî ye û li cem me hemûyan jî naskirî ye, dicivin. Nûnerên Goranê bîrokeya damezrandina herêma Kerkûk û Silêmaniyê û cudakirina wê ji Hewlêrê red dikin, lê weke ku tê behskirin, li Bexdayê ‘doktorê rizgariyê’ heman helwesta Goranê nebûye.

Di werza yekem a Şowê de mala Talebanî bi xwe rol dilîzin û bi radestkirina Kerkûkê û navçeyên din beşa yekem a plane cîbicî dikin. Piştî wan nobeta plana duyem tê ku têde Dr Berhem serdana çar aliyan dike û bi navê dijatiya PDKê û YNKê wan tîne ser wê baweriyê ku divê hikûmeteke rizgariyê were avakirin. Di wan rojan de bû, ku min berpirsekî payebilindê amerîkî dît û bi pêkenîn ve ji min re behsa wê hewla Dr. Berhem kir. Wê demê ez tênedigiîştim mesele çî ye, lê belê piştî wan daxuyaniyên ji Amerîka û welatên din ve hatin belavkirin û bi diyarkirî navê Nêçîrvan Barzanî û Qubad Talebanî weke nûnerên îtîrafpêkirî yên Kurdistanê têde hatibû, ez têgihîştim ku Amerîka û hevpeymanên wê, hewla Îranî ya hikûmeta rizgariyê di destê wî kesî de mirar kirine, ku xwe jibo wî cihî amade kiribû û bi qestî jî navê Qubad jî anîbûn.

Piştî vê bizava Amerîkayê, bûyerên wê şowê ber bi arasteyeke din ve çûn, diviyabû ew jî biqewime, çimku êdî bîner bêzar dibûn, lewma diviyabû vê carê Dr. Berhem biselimîne ku hejmareke mezin e û bandora wî li ser biryara siyasî li Kurdistanê heye û madem ku Newşîrwan Mistefa jî nemaye, ew rêberê opozisyonê ye û bi tiştekî nû hatiye meydanê ku navê wê Hevpeymanî ye. TEv tişta nû jî tştekî ecêb e, ne partî ye û ne rêxistineke xêrxwazî ye û ne jî xwandingeh an fêrgeheke hizrî ye. Tişteke wisa ye, her dema ku tiştek jê şîn nebû û bêberhem bû, dikarî weke topên Biliyardê ji hev belav bikî û eger tiştek jê derket jî, wê demê baştir e jî. Lê belê encamên hilbijartinên parlamentoya Iraqê derxiste holê ku kiryarê wê yekê jî nînin û Dr. Berhem careke din ji wê ceribandinê jî serkevtî nebû.

Di werza niha ya Berhem Şow de, ku niha di weşanê de ye, pehlevanê şowê careke din hewl dide, bîneran ragire û nehêle ku bêzar bin, lewma pişt li gotinên xwe yên di çend mehên bihorî de dike û bi senariyoya mala Talebanî yê berhemhênerê şowê razî dibe, li hember wê yekê ku bi her nirxekî be, bibe serokomar. Barbûkerê şowê û mala Talebanî qazanceke baş ji wê şowa pirbîner dibînin û fokusa xelkê li ser mesleyên din ên ciddî yên li devera rengîn didin alî. Aktorê zîzbûyî yê wan jî, ku demek bû serkêşî dikir, bêyî berçavgirtina hurmeta bo rabirdûya xwe û kesatiya xwe ya di nava xelkê de, bi wî awayî vedigerînin. Bavil Talebanî jî di roja hilbijartinan de hinek din hurmet bo wî karî nehîşt û mizgîniya wê yekê dide, ku ewên din jî dê hêdî hêdî vegerin.

Berhem Şow di dîroka siyaseta Kurdî de bêmînak e, çimku ji salên 60î ve heta niha me çend şowên din hebûne û hertim her tiştek jî di wan şowan de çêbûbin, aktorên sereke yên wan şowan kêmek hurmet hîştine, lê belê şowa vê carê her ji şikandina peymanan û poşmanbûnê bigre heta digihe xencerlêdana ji pişt ve û nehêlana rûpela paqij a berê jibo wergirtina postekî wiha kêmnirx, hemû ew pêkhêner têde ne, ku bike şoweke bêhurmet.

Z. Brîndar

Hilbijartinên serokkomarî û wekîltîya meclîsa Tirkîyê di 24ê Hezîranê de pêk hat û bi dawî bû. Dîrok dîsa dubare bû, heman tas û heman hemam, heskes gîha meqsed û miradê xwe û daweta hilbijartinê ferikî.

Erdogan bu serokê Tirkîyê û sîstema serokatîyê dest pê kir. CHP di cihê xwe de hejmart, HDP dîsa ket (yan jî xistin) meclîsê û bi ÎYÎ Partî yê re dengên nîjadperestên Tirk di meclîsê de zêdetir bûn.

HDP Selahattîn Demîrtaş kir namzetê serokkomarîyê û bû sebebê ku Demîrtaş bê xerckirin û di zindanê de bimîne. Halbûkî heke HDP Demîrtaş wek wekîl destnîşan bikira, wê ji %500 ray û deng bistenda, wê bibûya wekîl û derfetek mezin çêdibû ku ji girtîxanê derkeve. Lê HDP ev yek nekir, yan jî pê nedan kirin. Ji xwe piranîya ray û dengên ku Kurdan dan HDP, ji bo rewş, xatir û hezkirina Demîrtaş bû. Bi dûrxistina Demîrtaş re êdî hefsarê HDP bi temametî ket destê Tirk û çepê Tirkan û HDP bi yekcarî ji hestên Kurdayetîyê hat dûrxistin, bi temamî bû partîyek Tirkîyê û dozajoyê Tirkayetîyê.

Kurdan çima deng da HDP?

Ji roja ku PKK û HDP ava bûye û heta îro, Kurdan bi can û malê xwe alîkarî û piştgirî dane wan û bedelek mezin di ber wan de dane. Her çiqasî PKK û HDP ji nirxên Kurdayetî û Kurdistanîbûnê dûr ketibin û neyartîya dewletbûna Kurdistanê dikin jî, li holê bedelek mezin heye û Kurd naxwazin zû bi zû bedelên ku bi salan dane bavêjin teneka zibil û xwedî lê dernekevin. Dan û xwedîlêderketina vê bedela mezin û tunebûna alternatîfek din, Kurd mecbûr kirin ku dîsa li HDP vegerin û rast yan xelet, baş yan xerab, li dijî zilm û zora dewletê piştgirîya HDP bikin.

Tunebûna alternatîfek xurt û Kurdistanî, jarbûn, sistî, bêmecalî û bêtaqatîya partîyên din yên ku ji xwe re dibêjin Kurdistanî, rêyek din ji Kurdan re nahêle ku Kurd dengê xwe nedin HDP. Îro em bixwazin nexwazin li Bakurê Kurdistanê 2 hêzên xurt û bi bandor hene ( ku di bingeh û armanca xwe de yek in). Dewlet û PKK (HDP). Her çiqasî herdu hêz şerekî bi şêwr û mişêwr, bi plan û proje li dijî Kurdan û doza Kurdistanê dimeşînin jî, ji piranîya Kurdên Bakur re PKK-HDP wek alternatîfa li hember zilm û zora dewletê tê dîtin û di wê bawerîyê de ne ku PKK-HDP partîyên Kurdan e û ji bo Kurdan tekoşînê didin. Ji ber van çend sedeman divê meriv ra, hesasîyet û helwesta Kurdan ya li hember PKK û HDP li ber çav bigre û ji bîr neke ku Kurdan bi can û malê xwe bedelek mezin di ber van partîyan de daye, tu alternatîfek din ku karibe li wan û li bedelên wan xwedî derkeve tuneye û naxuye jî. Ji ber ku Kurdên Bakur û Bakurê Kurdistanê halîhazir parçeyek ji Tirkîyê û çarenûsa Tirkîyê ne, piçûk be jî, Kurd çarenûs û hêvîyên xwe bi partîya herî nêzîkî xwe ve girêdidin û dengê xwe didin wê partîyê, ku ji bo wan ew jî îro HDP ye. Bi kurtî; HDP ji bo Kurdên Bakur alternatîfa bêalternatîfîyê ye.

Di hilbijartinên 2015an de HDP 80 wekîl û 110 şaredarî bidestxist. Ev yek di dîroka Bakurê Kurdistanê de şoreşek legal, demokratîk û mezin bû. Derfetek mezin û pir alî bû. Di dîroka Kurdên Bakur de cara yekem bû ku Kurd bi hêzek ewqas mezin diketin parlamentoya Tirkîyê û dibûn desthilatdarên 110 bajar û navçeyên Kurdistanê. Kurdên Bakur û hinek ji awira gelemperî ya Tirkîyê di vê hilbijartinê de şans û derfetek mezin dan HDP ku bi AKP û Erdogan re koalisyonekê çêkin û karibin pirsa Kurd û pirsên din çareser bikin, qe nebe pirsgirêkan kêmtir bikin. Lê mixabin, hem hinek destên di nava HDP de, hem Îmralî, hem PKK û Qendîlê û hem jî CHP û cemaeta Fethullah Gulen rê li ber vê yekê girtin, nexwestin AKP û HDP koalisyonekê çêkin, nexwestin pirsa Kurd û pirsa xweserî yan jî eyaletan (federasyonê) têxin rojevê. Evan hêzên ku ji mezinbûn û berfirehbûna HDP û ji navdarî û populerîteya Selahattîn Demîrtaş tirsîyan û ji çareserîya pirsgirêkan re bûn asteng, rê û rêbazên din dan ber Demîrtaş û HDP û ew li dijî Erdogan û AKP sor kirin. Bi slogana (Emê te nekin serok) û bi kolana xendek û şerê xendekan HDP û Demîrtaş di çavê Erdogan û AKP de kirin dijmin, hem ev derfeta mezin têk birin, hem jî malik li Kurdan şewitandin, bajarên Kurdan bi serê wan de herifandin û bûn sebebê kujtina zêdeyî 7 hezar xort û keç, jin û zarokên Kurd. Erdogan ê ku dest bi avêtina ginek gavên demokratîk kiribû, dest bi mizakereyan kiribû û bi kêmanî rê li ber weşangerî û bikaranîna zimanê Kurdî vekiribû, bi saya serê siyaseta HDP û PKK li Kurdan bû agir û pizot û kerbê HDP û Demîrtaş di serê Kurdan re derxist. Em qebûl bikin yan nekin, hez bikin yan nekin, her çiqasî HDP bi destê Ocalan û MÎT a Tirkîyê hatibe damezirandin jî (Ocalan û Beşîr Atalay jî ev yek selimandin û qebûlkirin), ji Kurdên Bakur re halîhazir ji HDP pê ve tu alternatîfek ku karibe destê xwe li masê xe tuneye.

40 salên şerê çekdarî ji Kurdan re tiştekî berbiçav neanî û tiştekî bingehîn nehat bidestxistin. Heke li şûna PKK partîyek ku daxwazên Kurd û Kurdistanî bida pêş di 40 salan de şer bikira, gelo wê rewş bihata guhertin yan nehata guhertin, kes nizane. Lê şerê 40 salên PKK nîşan da ku Kurd halîhazir nikarin bi şer mafên xwe bidestxin û divê berê xwe ji şerê çekdarî ber bi siyaseta legal ve biguherin, tiştên ku bi şer nikarîbûn bidest bixin, di siyaseta legal û di parlamentoyê de hewl bidin bidestxin. Ji ber vê; siyaseta legal, siyasetek demokratîk, Kurdistanî, maqûl û aqlêselîm ji bo Kurdan pêwist e û çûna ser sindoqan girîng e.

Partîyên Kurdistanî çima nabin alternatîf?

Di kiryar, kujtin, wêrankirin, valakirin û talankirina Bakurê Kurdistanê de em nikarin tenê PKK gunehbar bikin û xwe ji bin bar derxin. PKK çiqasî gunehkar be, rêxistin û partîyên li derveyî PKK jî hewqasî sûcdar û şirîk in. Rast e, belkî wan rêxistin û partîyan yekser Kurd nekujtibin û destê xwe bi xwîna Kurdan neşûştibin. Lê bi bêdengmayîna xwe, bi terkkirina qada tekoşînê, bi tenêhiştina Kurdan, bi siyaseta xwe ya “hindik û rindik“, bi siyaseta xwe ya “ez û ne kesek din“, bi siyaset û helwesta xwe ya “mîr im, lê ne kizîr im“ û bi siyaseta xwe ya “ bê bedel“ rûn li ser nanê PKK û dewletê kirine û Kurd di nav lep û pençeyên herdu alîyan de hiştine. Ev helwest û siyaset ji 1980î dest pê kir û heta bi îro jî didome. Partîyên ku xwedêgiravî navê Kurdistanê li xwe kirine û îro tabelayên wan li ser avahîyan hatine daliqandin, bi siyaseta xwe ya “belawela û tarûmar“ heta vê kêlîyê jî xizmetê ji siyaseta PKK û dewletê re dikin. Her çiqasî ev rêxistin û partî rasterast ne di bin sîwana herdu alîyan de bin jî (bi îcazeta dewletê û bi xêra hikûmeta AKP û Erdogan siyasetê bikin jî), ji bo ku nabin û nikarin bibin yek, ji bo ku nikarin hêvîyek mezin bidin Kurdên Bakur û ji bo ku newêrin yan jî naxwazin bedel bidin û derkevin pêşberî PKK û dewletê, gunehkar in. Yek ji sedema ku Kurdên Bakur dengê xwe didin HDP û PKK jî ev e.

Li Bakurê Kurdistanê nêzîkî 10 hêz û partîyên ku ji xwe re dibêjin “Kurd û Kurdistanî“ hene. Ev partîyên ku bi siyasetek “hindik û rindik“, “bela piçûk be lê bela ya min be“ îro simbêlên xwe ba didin, çima nikarin bibin yek, çima nikarin di bin sîwanekê de bên ba hev û hêvîyekê bidin Kurdên Bakur, ji Kurdên Bakur re bibin alternatîfek? Ev hêz û partîyên ku piranîya wan xwe Barzanîcî yan jî alîgirên xeta Barzanî dibînin, çima tenê pişta xwe didin birc û helekên Amedê û berê xwe didin Başûr? Yan nan di Bakur de tune? Madem hûn partîyên Bakur in, madem hûn xwe parêzer û xwedîyê Bakurê Kurdistanê dibînin, madem pir yan hindik tu pirsgirêk û nakokîyên îdeolojîk di navbera we de nemane û hûn tev xwe Kurdistanî dibînin, çima ne em, lê ez û ez? Aha yek ji sedemên ku Kurdên Bakur dengê xwe didin PKK û HDP jî ev e.

Berî hilbijartinên 24ê Hezîrana 2018an, pênc partîyên Kurdistanî hatin ba hev û bi navê Tifaqa Kurdistanî dest bi hevdîtinan kirin. Ev partîyên ku qaşo Kurdistanî ne û dikin nakin di nava xwe de nikarin bibin yek, ji bo berjewendîyên xwe û partîyên xwe, ji bo hilbijartinên serokkomarî û wekîltîya meclîsa Tirkîyê hatin ba hev û bi HUDA-PAR û HDP re dest bi hevdîtinan kirin. Gelo hûn li şûna piranîya Kurdên Bakur bin, hûnê çi bifikirin? Partîyên û rêxistinên ku di nava xwe de bê îstîqrar û belawela bin, partîyên ku yekûna wan nikaribin pênc hezar Kurd bînin ser hev, partîyên ku hîna wek komelayetîya berî 1980î kar û xebat û siyasetê dikin, wê çawa hêvîyekê bidin Kurdan û Kurdan li dora xwe kom bikin? Ev jî sedemek din e ku Kurdên Bakur xwe li dora PKK û HDP dipêçin.

Werhasilî kelam, hilbijartinên 24ê Hezîrana 2018an xelas bû, dawet ferikî û berbûk hetikî. Gotin “em te nakin serok“ lê Erdogan kirin serok. Gotin “emê demokrasî û bratîya xelkan bînin“ di meclîsê de hejmara partîyên nîjadperest zêdetir kirin. AKP û Erdogan dixwest HDP di bin bendavê de bimîne, nekeve meclîsê da ku piranîya meclîsê bidestxe û baş-xerab hinek gavan bavêje, Kemalîstên CHP û destên veşartî piştgirî dan HDP û ew derbasî meclîsê kirin. Di vir de Erdogan biserket û bû serok, lê bû mehkûmê MHP. Kemalîstên CHP û HDP qezenc kirin û dîsa kumê “Tirkayetî, bratîya xelkan û Tirkîyeyîbûnê“ li serê Kurdan kirin.

Kê wenda kir û kî hetikî?

Dîsa Kurdan wenda kir û Kurd hetikîn.

Kê wenda kir û kî hetikî?

Selahattîn Demîrtaş wenda kir û hetikî.

Peyama Kurd

Xidir Ûso

Ev bi dehên salan e ku her dema hilbijartina endamên parlamentoya tirk tê, rojeva cıvata Kurd jî bi nîqaş û munaqeşeya hilbijartin û sîyaseta dewleta tirk tê dagirtin.

Demên berî 1980 an, di resmîyetê de her tiştê ku têkildarî Kurd qedexe bû, civata Kurd, dewleta tirk wek dewleta xwe his nedikir, bi rêya serok eşîr, axa, beg û şêxên xwe, beşdarî sîyaset û hilbijartina dewleta mêtinkar dibû. Ya ji gundên xwe re, av û elektrîk dixwestin, yan jî ji bo wan ji bela dewletê biparêze, merivekî xwe dişandin meclîsa tirk. Lê armancek wan ku behsa mafê Kurd bike tune bû…

Ji roja ku Komara Turkîye avabû, dest bi inkar, asimilasyon û jenosîda cıvata Kurd û hemî hebûna wê hat kirin. Kurdên doza mafekî kir û xwe bi rêxistin kir, mêtinkarîya tirk êrîşî wan kir û wan ji holê rakir.

Piştî talan, wêrankirin, qirkirin û koçberkirina bîst salan ya Komara mêtinkar, gelê Kurd xist bin guvaşa cedereya mêtinkarîya nîjadperest.

Di salên 1950 û ’60 an de, beşek rewşenbîr, axa û begên Kurd yên welatperwer, xebat û rêxistinîya doza Kurd meşandin. Tevlî ku sîxur û karmendên dewleta mêtinkar gav bi gav li dûv wan bû, her ji çend salan dest bi rewşên awarte, derbên leşkerî û sûîqest, girtin û kuştinên komelî kirin jî kovar desrxistin, li ser dîrok, çand û zimanê Kurdî xebat kirin, partî (PDKT) û komel (DDKO) avakirin.

Di salên 1970 an de, tevlî hemû zordarîyan, her çend bi kontrol û kêmanî be jî pêşveçûna civatê ya di warê aborî û perwerdeyî de, demokrasîya qismî û îzafî li Başûrê welat bidestxistina mafê otonomî û piştre Şerê Qiyadê, li Bakurê Kurdistanê tevgera Kurd bi girseyî bi pêşde xist.

Mêtinkarîya tirk, bi azînên şîddetê re, xebitî ku bi rêya sîyasetê jî civatê hêsîr bigire û bibişêfe. Ji bo civata xwe têxe bin kontrolê, bi destê îstixbarata xwe, çawa cudareng partîyên çep û rast yên legal û îlegal da avakir, li Kurdistanê jî ket nava vê xebatê.

Rêxistin û partîyên ji alî dewletê ve hatin avakirin û kontrolkirin, yê bi navê ometê tevgerîyan gotin: “em tev ji ometa Musluman in, kurd û tirk birayê hev yên Musluman in, divê em ometê perçe nekin!” Helbet qest ne biratîya Muslumanî ye, biratîya dewleta mêtinkar e!

PKK û sazîyên pê ve girêdayî jî pêşî wek taktîk, doza Kurd û Kurdistan bi daxwazên herî rast û di cîh de parast; lê bi zimanê mêtinkar sîyaset kir, îlegalîte esas girt û şîddet wek rêyek deşîfrasyonê û bi tûmî qetandina ji sîstemê bi karanî! Got:

“Kurdistan mêtingehek klasîk e û Turkîye jî bi darê zorê ew dagîr kirîye, di warê sîyasî û aborî jî ilhaq kirîye. Loma tekoşîna Gelê Kurd ya dij mêtinkarîyê, rizgarîya welat û serxwebûna netewî ye. Ji bo ku dewleta mêtinkar, hemû rê û rêbazên tekoşîna demokratîk li pêşme girtine, em mecbûr in li ser hîmê çekdarî xwe bir rêxistin bikin. Kes û rêxistina ku serxwebûna Kurdistanê û yekîtîya çar perçê Kurdistanê nexwaze û ji bo vê armancê şerê çekdarî red bike, bi doza Kurdistan re xayin e!”

Piştî panzde sala şerê çekdarî ku serokê PKK A. Ocalan hat Turkîye, got: “armanca min ne perçekirina Turkîye ye, ez amade me ji bo Turkîye xizmet bikim, destûr bidin ez partîya xwe û gelê Kurd jî di xizmeta vê dewletê xim!” Piştî vê helwesta Ocalan, sazî û rêvebirên bi PKK ve girêdayî, li her çar beşên Kurdistanê armanc û bernameyên xwe li gor daxwaza serokê xwe guhertin û êdî li gor berjewendîyên mêtinkaran helwest danîn û tevgerîyan!

Ji salên orta 1970 an û heta îro dewleta tirk ya mêtinkar û PKK bi hevre êrîşî tevgera Kurd ya netewî kir û ew lawaz kir; loma wek hêz tenê PKK û sazîyên pêve girêdayî li meydana sîyasetê man.

Ji alîkî de PKK û partîyên pêve girêdayî, eşkere dev ji serxwebûn û yekîtîya perçê Kurdistanê berdaye. Ji alî din ve jî dewletên mêtinkar û sazîyên wan ku heta doh ne meşrû didît, êdî meşrû dibîne, lê xwedî derdikeve û wek helwestek rast pêşkêşî gelê Kurd dike.

Eşkere ye ku li hember mafê gelê Kurd, qanûn û sîyaseta dewleta mêtinkar ya faşîst nehatîye guhertin. Qanûn, sonda wekîltîyê û sazîyên dewletê yên li ser înkar û tunekirina gelê Kurd avabûye berdewam e! Heger rastî ev be, şerê 34 salan ji bo çi bû ku bi hezaran gund hatin şewitandin, bi mîlyonan êl û eşîr ji warê xwe koçber bûn, bi dehhezaran zarokên Kurd hatin kuştin, bi sedhezaran merivên Kurd di îşkenceyên giran re derbas bûn û di zîndanan de rizîyan, erz û eyalên wan jî rezîl û perîşan bû!..

Lê tevlî ku di rêvebirin û helwesta dewletê de tu guhertin çênebûye, partîyên li ser navê doza Kurd avabûne, vê dewleta mêtinkar wek dewleta xwe bibîne, biçe meclisa wê û sonda faşîst û nîjadperest bixwe, beşdarî çalakî û sazîyên vê dewletê bibin, ziman û sîyaseta vê dewletê bixebitîne û xwe bisipêre qanûnîyeta vê dewletê û tevlî ne mumkun e, bêje: “emê bibin hukumet û vê dewletê demokratîk bikin” wateya vêna çiye!? Armanc radestbûna vê dewletê ye, xapandin û tunekirina gelê Kurd e.

Mêtinkarîya tirk, bi sîyaseta çavsorî pêşî Kurd mecbûrî ilegalîte û şiddetê kir. Loma şîdeta xwe ya li dijî neteweya Kurd meşrû rêdan û zor da asîmîlasyonê.

Niha jî beşek ji tevgera ku li ser navê Kurdan sîyasetê dike, ji dêvla dewletê, civata Kurd seferber dike ku qanûnîyeta nijadperest ku hebûna wî înkar dike qebûl bike û beşdarî hilbijartinan bike, nûnerên ku nikaribe hebûn û mafê wî biparêze, bişîne meclîsa ku li ser tunebûna wî ava bûye!

Divê tevgera Kurd li Bakur dev ji durûtîyê berde; divê ya vekirî mafê gelê Kurd yê neteweyî biparêze ya jî dev ji xapandina gelê Kurd berde, mala wî xera neke û xwîna zarokên wî li dijî berjewendîyên wî nede rijandin!

Hêvîya gelê Kurd bi hilbijartinên dewleta mêtinkar ve girêdan, durûtî û xapandin e. Ev nêzî heftê salî ye ku hilbijartin çi encamê didin, disa wê yek encam jê derê. Tenê li ser pişta perîşanîya gelê Kurd wê hinek bibin xwedî mûçeyên qelew!

Z.Brîndar

Gotinek bav û kalên Kurdan heye, dibêjin: “ Gava perdeya rûyê kesekî qetîya, hivza xwe jê bikin; eyb-fedî-şerm û heya pê re namîne“.

Rêvebir û girgirekên HDP (ku gelek caran desthilatdarên wek Ertugrul Kurkçu gotine HDP ne partîya Kurdan e û Ocalan jî eşkere kiribû ku wî bi şêwra MÎTê HDP ava kiriye) çi cara ku ketine tengasîyê, çi cara ku prestîj wenda kirine, çi cara ku qels bûne û çi cara ku hilbijartin nêzîk bûne, serdana Hewlêrê û M. Barzanî kirine, bi gotinên şematokî û girover bi hêvîyên Kurdan lîztine û Kurd xapandine. Ev serdana dawîn jî parçe û beşek ji senaryo û dek û dolabên berê ne û ne tiştekî din e.

Rêvebirên HDP tînin zimên ku xwedêgiravî ew ji bo pêkanîna tifaqa Kurdan, ji bo pêkanîna tifaq û Kongreya Netewî, çûne Başûrê Kurdistanê. Lê dibêjin “çira virek û derewînan zû vedimre“. HDP bi serê xwe nikare û ne li dû pêkanîna Kongreya Netewî ye, ji ber ku HDP ne partîyek Kurd û Kurdistanî ye, ne partîyek serbixwe ye, partîya Enqerê û Îmralîyê ye. Ji xwe bêyî Enqere û Îmralîyê tu hêz û qudreta wê jî tuneye ku gavekê zêdeyî xwe rade. Heke tilîya dewleta Tirk, Ocalan û PKK di çûna HDP a Başûr de tunebe û dîsa ne li dû plan û projeyên kirêt bin, ne Kurdên Başûr di xema HDP de ye, ne jî Kongreya Netewî û Barzanî.

Heçê Ocalan û armancên PKK nas dike, ji xwe zane bê nêt û daxwazên wan çi ne. Berî niha jî hewl hat dank u Kongreya Netewî bê lidarxistin û li Başûr bi hêz partîyên siyasî re hevdîtin hatin kirin. Lê encama wan civînan çi bû? Ne tiştek! Ango, sifir! Çima? Çima ku PKK daxwazên ji bejna xwe dirêjtir û girantir danîbûn pêşîya hêz û partîyên siyasî. PKK dixwest nêvîyê (300) nûnerên kongreyê ji wan be û dezgeh, rêxistin û partîyên çepên Tirk jî wek nûner beşdarî kongreyê bibin ku ew jî ji xwe hevalbendên PKK bûn. PKK ne ku dixwaze Kongreya Netewî pêk bîne, dixwaze hêz û partîyên siyasî di bin sîwana xwe de kom bike, xwe li ser serê wan bike desthilatdar da ku hefsarê hêz û partîyên welatperwer di destê wê û hêzên li pişta wê de be. PKK di dîroka xwe de tucarî wek partîyek Kurd û Kurdistanî tev negeriyaye, li berjewendîyên Kurdistanê negerîyaye û berjewendîyên xwe di ser her tiştî re girtîye. Heçê PKK û dîroka PKK nas dike, van tiştan baş zane. Ji alîyê din, PKK ji xwe demek dûr û dirêj e KNK (Kongreya Netewî ya Kurdistan) çêkiriye û wê li gor daxwazên xwe bi kar tîne. Madem we bi serê xwe KNK çêkiriye, naxwe Kongreya Netewî ji bo çi û ji bo kê? Wek bav û kalên me gotine, Heke ev ne fen e, ev çi dar û ben e?

Me li jor jî gotibû. Gava perdeya rûyê kesekî biqete, ne eyb û fedî pê re dimîne, ne jî şerm û heya.

Birastî HDPî bi çi rûyî derdikevin hizûra Barzanî? Ma ji kirinên xwe, ji gotinên xwe, ji bêrêzî û dijminatîya xwe ya li hember Barzanî, şerm û fedî nakin? Yan pozê wan naşewite? Heta doh we ji Barzanî re digot: Serokeşîr, axayê kevneperest, hevkarê ÎŞÎDê, xulamê emperyalîzmê, pûşt, Kurdistanfiroş, xwefiroş, xayîn û wekî din. Ka çi bi wan gotin, heqaret û tohmetên we hat?

Gelo we rexne li xwe girt ku hûn bi rûyekî spî derdikevin hizûra Barzanî?

Gelo berî ku hûn derkevin hizûra Barzanî, we guhê hevserokê xwe yê Tirk Sezaî Temellî kişand ku ji Barzanî re gotibû “PÛŞT“.

Gelo berî ku hûn derkevin hizûra Barzanî, ji bo ku li parlamentoya Almanya û li Ewrûpayê dijminatîya Barzanî dikir û ji Ewrûpîyan dixwest ku çekan ji Pêşmergeyên Kurdistanê re neşînin, we porê wekîla xwe Feleknaz Uca hilçinî?

Gelo berî ku hûn derkevin hizûra Barzanî, we hesabê xendekan, hesabê wêrankirina 13.600 xanî û malên Kurdên reben, herifandina bi dehan bajarên Kurdistanê û kujtina nêzîkî 10 hezar xort û keçên Kurd da Kurdan û we rexne li xwe girt?

Gelo berî ku hûn derkevin hizûra Barzanî, we hesab ji hevseroka xwe ya kevn Fîgen Yuksekdag pirsî ku di derbarê şerê xendekan de ji Barzanî re digot: “Ev karê me yê navxweyî ye, têkilî karê me yê navxweyî nebe“?

Gelo berî ku hûn derkevin hizûra Barzanî, we hesabê radestkirina Şingalê ji PKK pirsî û we ew rexne kir?

Madem Bakurê Kurdistanê karê we yê navxweyî ye, çima û bi çi rûyî hûn diçin ber lingê Barzanî û ji bo destpêkirina pêvajoya aştîyê doza qasidîyê lê dikin?

Û bi dehan pirsên din…

Gelo PKK û îro jî HDP, çima ewqasî li ser Kongreya Netewî disekinin û dilezînin? PKK û HDP a ku netewa Kurd înkar dikin, li dij netew-dewletê û Kurdistanek serbixwe derdikevin, PKK û HDP a ku Kurdan û berjewendîyên Kurdistanê dikin bi qurbana berjewendîyên xelkê û bûne parêzer û dergevanên sînorên dagîrkerên Kurdistanê, çi dozê li Barzanî û Kongreya Netewî dikin? Hem jî di vê dema zîz û nazik de, di vê dema ku Tirkan Efrîn dagîr kiriye û PKK jî Şingal radestî hêzên Haşdî Şabiî û artêşa Iraqê kiriye (Murat Karayilan eşkere kiribû ku heyetek Tirk û Rûs serdana Ocalan kiriye û jê xwestine ku berxwedana li Efrînê rawestîne. Xuyabû ku li ser daxwaza Ocalan YPG xwe ji Efrînê vekişand, PKK jî xwe ji Şingalê vekişand).

Ev çi lez û bez û heman çîroka Kongreya Netewî ye gelo?

Yan herdu alî (dewleta Tirk û PKK) dixwazin bi pêkanîna Kongreya Netewî PDK û Barzanî bikşînin nav komployekê û ji holê rakin? Gelo bi pêkanîna Kongreya Netewî PKK dixwaze xwe derxe pakijîyê û di qada navnetewî de xwe ji mohra “terorîzmê“ rizgar bike? Yan herdu alî (dewleta Tirk û PKK) bi pêkanîna Kongreya Netewî dixwazin PDK û Barzanî jî bikin şirîkê sûc û gunehên PKK da ku dewleta Tirk bi hinceta PKK Başûrê Kurdistanê dagîr bike û projeya Mîsakî Mîllî têkeve rê?

Ev hemû pirs in, pirsên girîng in.

Balkêş e, tam di van demên ku dewleta Tirk li hinek deverên Başûrê Kurdistanê baregehên nû ava dike û amadekarîya şerê PKK dike, mijara Kongreya Netewî tê holê û endamê Desteya Rêvebir a PKK (KCK) Mustafa Karasu jî di heman demê de ( 9 Nîsan 2018 ANF) daxuyanîyek balkêş dide û behsa komployan dike.

Mustafa Karasu, ji Yenî Ozgur Polîtîka re axivî ye û gotiye: “ Xuyaye wê dewleta Tirk li Herêmên Parastina Medyayê û tevahîya Başûrê Kurdistanê şer belav bike. Ji xwe 15-20 baregehên xwe yên leşkerî li Başûrê Kurdistanê hene. Bi êrîş û hewldanên xwe yên dagîrkerîyê dixwaze hejmara baregehên xwe zêde bike. Ev yek nîşan dide ku şerê sala 2018’an wê li Herêmên Parastina Medyayê û Başûrê Kurdistanê belav bibe. Hewl tê dayîn ku hêzên siyasî yên Başûrê Kurdistanê bikşînin nava komployekê.Operasyona dagîrkirina li dijî Başûrê Kurdistanê her wiha dagîrkirina destketîyên Başûrê Kurdistanê ye, êrîşa li dijî hebûna Kurdan û jiyana azad û demokratîk e“.

Mustafa Karasu, rexneyan li Hikûmeta Başûr (helbet li PDK û Barzanîyan) digre çima ku li hember êrîşên dewleta Tirk bêdeng dimînin û dibin şirîkê komployê. Karasu, şik û gumanên ku berî weşana gotara wî di serê me de li bersivê digerîyan, tîne zimên û dibersivîne. Armanca şerê navbera artêşa Tirk û PKK dagîrkirina Başûrê Kurdistanê û têkbirina destketinên başûrê Kurdistanê ye. Û xuyaye di vê dema zîz û nazik de hewlên pêkanîna Kongreya Netewî parçeyek ji senaryoya dagîrkirina Başûrê Kurdistanê û têkbirina desthilatdarîya PDK û Barzanîyan e. Herçiqasî Karasu behsa komployek yekalî (komploya dewleta Tirk û hêzên siyasî yên Başûr) bike jî, divê meriv komployek dualî (komploya dewleta Tirk û PKK) bihizire û ji bîr neke ku komplo dualî ye, armanca vê komploya dualî jî dagîrkirina Başûrê Kurdistanê, têkbirina destketinên Başûrê Kurdistanê û pûçkirina hêz û desthilatdarîya PDK û Barzanîyan e.

Bi kurt û Kurmancî; nêt, kam û merama PKK û HDP ne Kongreya Netewî ye, ji ber herdu jî dijminê netew-dewleta Kurd û Kurdistanê ne, ne Kurdistanî ne. Lê heke hat û pêkanîna Kongreya Netewî ket rojevê û rojeva Kurdan pê germ bû, divê partî û hêzên siyasî yên Kurdistanî bê qeyd û şert, van xalên li jêr bi PKK, HDP û hêzên bi wan ve girêdayî bidin qebûlkirin.

1- Divê Ala Kurdistanê nas bikin, qebûl bikin, li dezgehên xwe daliqînin û di her çalakîyên xwe de hilgirin.

2- Divê di destûr û bernameyên xwe de alenî û eşkere doza federasyon yan serxwebûna Kurdistanê bikin.

3-Divê parêzerî û dergevanîya sînorên dagîrkerên Kurdistanê nekin.

4-Divê serok û rêvebirên xwe ji Kurdên netewparêz hilbijêrin.

5-Divê dijminatîya hêz û partîyên Kurd û Kurdistanî nekin.

6- Divê dijminatî û şerê Kurdên parçeyên din nekin, rêzê ji xebat û daxwazên wan re bigrin, desttêwerdanan di kar û barên parçeyên din yên Kurdistanê de nekin û ji bo êrîşên dijmin derfetan pêk neynin.

Rodî Îlgen

Serokatiya PYD li EFRÎN ê di daxûyanîya xwe ya 2 roj berê de, daxwaza piştgirîyê dikêe ji xelkê Kurdistanê.
Bêgoman pêwiste her Kurdistanîyek welatê xwe biparêze.

Pêwiste wekî ku Kobanî hate parastin, Efrîn jî, Kerkûk jî, Şingal jî û hemî xaka Kurdistanê li dijî dagirkeran were parastin.
Hêjayî gotinê ye, ku parastina xaka Kurdistanê erkekî welatparêzî ye bo her Kurdistanîyekî.

Belê, divê rêbêdayîn ku kesayet, rêxistin, hêz û partîyen Kurdistanî erka xwe ya welatparêzî bi cîh bînin. Pêwiste ti astengî neyê derêxistin li himber daxwaza parastina welatê xwe.

Serokatîya KantonaEfrînê, bi naveroka daxuyanîya xwe re ne rast e.

Mixabin ku sîyaseta PYD bi xwe astengîyeke bo bicîhneanîna daxwazên di daxuyanîya xwe de.

Berî her tiştî, pêwiste PYD xebatê bike bo dostanî, biratî û hevgirtina hêzên sîyasî li Rojavayê Kurdistanê.

Berpirsîyarîya herî mezin li ser milê PYD ye, jiber ku PYD rêxistina herî bi hêz e û desthilatek bê helbijartin ketîye destê PYD de.

PYD ne raste bi daxwazên xwe re dema ku yarmetîyê dixwaze ji sîyasetmedarên girtî di zindanê de.

PYD ne raste bi daxwazên xwe re ku yarmetîyê ji wan partîyên sîyasî dixwazê ku xebata wan ji teref PYD hatîye qedexekirin.
PYD ne raste bi daxwazên xwe re dema ku rê nade Pêşmergeyên Rojava ku berevanîya welatê xwe li Rojavayê Kurdistanê bikin.
Pêwiste PYD helwestekê deyne ku cihê bawerîyê be.

Bi derengî jî be, divê gava yekem ji alîyê PYD ve were avêtin bo bi cîhanîna aştîyek navxweyî, hevkarî û yekgirtina hêzên sîyasî li Rojavayê Kurdistanê.

Helwestek wisa dikare xizmetek xurt pêk bînr di yarmetî û berevanîya Rojavayê Kurdistanê de. Helwestek wisa, di heman wext de fersendek dîrokî ye bo PYD ê û bo berevanîya Efrînê jî.

Xirdir Ûso

Efrîn bi hezarê salan e ku Kurd lê niştecî ne. Bûye hêlîna gelek şaristanîyên Kurdan yê mîna Supartu, Hurî, Mîtanî, Med û heta Eyûbîyan. Efrîn heta îro Kurd û Kurdistanîbûna xwe parastîye.

Ji Babîla heta Asûra, ji Osmanî û Farisan heta piştî Peymana Lozanê dewletên mêtinkar yên Tirk, Faris û Ereb bi zordarî, tevkuştin û koçberkirin welatê Kurd wêran kirine, cıvata Kurd ji hev belav kirine, bi demografîya Kurdan lîstine û welat û civata Kurd par û perçe kirine.
Hêzên emperyal, ji bo serwerî û berjewendîyên xwe li herêmê biparêzin, doza gelê Kurd ji xwe re wek kartek sazkirina tevlîhevî û krîzê bi kar tîne.

Gava hêza serdestan têrî dîlkirina Kurdan nekiribe jî bi rêya hin Axa, beg, şêx, eşîret, ol, terîqet, mezheb, partî û ideolojîyan beşek ji Kurdan bi bertîl û meqaman kirîne, civata Kurd ji hevde xistine, Kurd bera pêxîla hev dane û serwerîya xwe li ser wan ferz kirine.

Ev heyştê sal in gelê Kurd, tu demê mîna vê qonaxa ku Iraq û Sûrî tê de ye, ewqas nêzî serxwebûnî nebûye! Ji alîkî de du dewletên mêtinkar Iraq û Sûrîye, li ser Kurdistanê otorîta xwe ya sîyasî û leşkerî wenda kirîye, ji alîkî din Îran û Tirkîye, pirsgirêkên aborî, sîyasî û navneteweyî dijîn.
Ji alîkî ve hêzên emperyal, ji bo serwerîya heremê, hêzên Kurd azamî bi kar tînin, ji alî din ve mêtinkarên herêmê yên nîjadperest, ji bo pirsgirêkên xwe çareser bikin, li hember doza gelê Kurd, hemû nakokîyên xwe datînin alîyekî û bi hevre dikevin hevkarî û yekîtîyê.

Lê li bereya Kurd rewş bi awayekî din e: li Başûrê Kurdistan, beşek YNK, Goran û Komela Îslamî û li her çar beşê Kurdistanê, bi taybetî li Bakur û Başûrê Rojava Pkk yan seksîyonên wê, xwedî îdeolojî û helwestek dijî berjewendîyên civatên Kurdistanê, lê li gorî berjewendîyên mêtinkaran tevdigere. Li dijî armanc û helwestên demokratîk û neteweyî tevdigerin, li şûna ku bi hêzên Kurdistanî tevbigerin û hevkarî bikin, bi dewletên mêtinkar, hêzên şoven û nijadperestên neteweyên serdest re hevkarî û alîkarî dikin. Ev rewş, ji alîkî ve ji rizgarî û azadîya gelê Kurd re dibe astenk, ji alî din ve dibe egerê êrîş, qirkirin, malwêranî û berdewamîya bindestî û rebenîya gelên Kurdistanê!

Li Başûrê Kurdistanê, gelê Kurd bi referandumek demokratîk biryara serxwebûnê da, lê van hêzên xayin, bi hêzên mêtinkar û terorîst re hevkarî kirin û ji dewletbûna demokratîk ya Kurdistanîyan re bûn asteng û bûn sebebê trajedîya Gelên Kurdistanê ku li Duzxormatû, Şingal û Kerkûk pêkhat!

Serok Mesûd Barzanî, bi hevaltî û piştgirêdana bi Amerîka û mêtinkaran sûcdar dikirin, lê îro vekirî derket holê ku tenê bi raya gelê xwe û hêzên Kurdistanî bawerîyê tîne.

Lê Pyd/Ypg û rêvebirên Kantona Efrînê behsa xiyaneta Amerîkî û Rûsan dikin û ji bo alîkarîyê lava ji rejîma Sûrîye dikin, dibên; “me vê dera ji bo yekîtîya axa Sûrîye parastîye, werin ax û sînorê xwe biparêzin!” Ev jî rêdide ku tu armancek Pyd/Pkk ya Kurd û Kurdistanî tune ye. Çawa ciwanên Kurd, li Reqa’yê, Dêrezor û deverên ne erda Kurdan e, di ber rejîmê de dide kuştin, li vir jî ne ji bo Kurd û Kurdistanê ye.

Lê armanca dewleta Tirk tunekirina Kurdan e. Kurd û binavê Kurdan li ku civatek Kurd hebe, mêtinkarên Tirk, Ereb û Parsek ji bo berdewamîya serwerîya xwe xeter dibîne.

Îro êrîşkirina ser Efrînê, mîna êrîş û dagîrîya Kerkûkê, bi hevkarîya her çar dewletên mêtinkar û piştgirîya zimnî ya hêzê navnetewî ye.

Dewleta Tirk bi hevkarî û caşiktîya hêzên îslamî êrîşî Efrînê û herêma Kurdistana Başûrê Rojava dike, da ku deverên dagîr bike, Kurda biqewirîne, hêzên hevalê xwe yên terorîstên îslamî li wan deran bi cîh bike û wek garantorên wan li Soçî û Cenevre rûnê ku Kurd mafekî herî bi çûk yê çandî jî bi dest nexe.

Mêtinkarîya Tirk, di êrîşa li hember gelê Kurd tu sînor û pîvanek mirovî nasnake. Dilê herkesekî merivperwer diêşe. Her Kurdekî welatperwer, bi dilê şewat dixwaze bê qeyd û şert li dij êrîş û qetla dewleta tirk ya li Efrînê derkeve. Lê sîyaseta rêvebirîya Pkk/Pyd destûr nede, wê kî an kîjan hêz çawa karibe li Efrînê xwedî derkeve!?

Heger Pyd/Pkk, li hember êrîşên dewleta Tirk, xwedî xemek demokratîk, civatî û mirovî be, wê bi hemû hêzên Kurdistana B.Rojava yên demokratîk û netewî re yekîtîyê bike û dûvre alîkarî û hevkarîya hemû hêzên Kurd yên her çar perçê Kurdistanê bixwaze.

Nûrî Çelîk

Di konsepta Osmaniyên nû de, go ji teref padîşahê Tirkiyê Erdogan û peyayê wî Yildirim ve tê meşandin, ev e : Li seranserê Cîhanê ava kirina imparatoriya Tirk-îslamîst e. Û jibo vî emelê xweyî kirêj û barbar, halî hazir polîtîka xwe ya împeryal îhaleyî îslamîstên radîqal û îslamîstên terorîst kiriye.

Rastiyek din jî ev e ku; AKP bawere ku wê bi ji ortê rakirina PKK û HDPê pirsa Kurd çareser bike. Ji ber vê ye ku AKPê temamê dezgehên Tirkiyê xistiya heraketê da ku di vê rewşa awerte de bi serpereştiya AKPê tine kirina Kurd û ’mixalifên’ xwe bi şiklekî metodîk ji ortê rake. Ev hesabek xeter e. Divê neyê jibîr kirin ku AKP di vê helwesta xwe de biserkeve, wê pirsa Kurd û Kurdistanê ji holê rane be, lê wê ev serketin di tasa zêrîn de xelîfetiyê pêşkêşî Erdogan bike.

Ji xwe AKP û bi taybet Jî Erdogan û dewleta Tirk ji ber vê sedemê dixwaze destkeftinên Kurda yên li seran serê Cîhanê ji holê rakin. Dixwazin li ser navê biratiya îslamê destkeftên Kurda ji holê rake da ku Kurd ji rojevê derkevin, di rojevê de nemînin û têk biçin. Ji ber vê xala giring jî, têkçûna destkeftan têkçûna Kurda ye, emê tev pê bêşin û pê bişewitin.

Îro li Tirkiyê û seranserê Cîhanê pir giringe go Kurd karibin bi hestên netewî li ber xwe bidin û xwe di rojeva Cîhanê de bihêlin. Di vê dema ku Kurd li beramberî man û nemanê de ne, di rojevê de man bi serê xwe gavek mezin e. Yek ji sedema ku divê em pişygiriya partiyên Kurdistanî bikin jî ev e. Heger îro Kurd di rojeva Cîhanê de mabin, sedema herî mezin bidestkeftinên Başûr û Rojevayê Kurdistan û şerê li Rojeva û Başûrê Kurdistanê ku dijî terorîstên ji seran serên Cîhanê hatî ye.

Z. Brindar

Wekîlê HDP Îmam Taşçier, ku bi xwe ji pêvajoya DDKD tê, bangewazîyek li partîyên Kurd Kurd kir. Taşçier, pêşniyaza „di hilbijartinan de em bi hev re di tevgerê de bin“ li partîyên Bakurê Kurdistanê kir.

Pêşniyaz wek pêşniyazek maqûl û xweş tê guhê meriv. Lê çi hikmet be pêşniyaz û bangewazîyên bi vî awayî hertim berî hilbijartinan tên kirin û piştî hilbijartinan jî tên bincilkirin. Di pêvajoya hilbijartinan de kî karibe kê bixapîne, kî karibe ji kê îstîfade bike, jê re kar dimîne. Ji derveyî berjewendîyên şexsî û partîtîyê, heta îro ji bo berjewendîyên Kurd û Kurdistanê tu xêr ji van bangewazî û pêşniyazan derneketiye.

Hewce nake meriv li ser HDP raweste û zêde wê binirxîne. Ocalan û Alîkarê Erdogan Beşîr Atalay ji xwe eşkere gotibûn: “HDP li ser daxwaza Ocalan û MÎTê hatiye damezirandin”. Ango, HDP bi destê dewletê û AKP hatiye damezirandin.

Çima û ji bo çi HDP hatibû û hatiye damezirandin?

Beriva vê pirsê jî wekîlê HDP û qasidê navbera Ocalan û dewletê S. Sureyya Onder pir eşkere anîbû zimên:

“Ji bo em rê li ber pêşketin û hişyarîya netewperwerîya Kurd bigrin, me HDP damezirand”.

Yanî, HDP ji bo ku Kurdan bi Tirkan û Tirkîyê ve pîne bike, wan asîmîle bike û wan ji doz û hişmendîya Kurd û Kurdistanîbûnê dûr bixe, hatiye damezirandin. Ev aşîkar e, eşkere ye û ne tiştekî veşartî ye.

Gelo HDP partîyek Kurd e, partîya Kurdan e?

Bersiva vê pirsê jî wekîlê HDP Ertugrul Kurkçu pir vekirî dabû:

“HDP ne partîyek Kurd e!” gotibû.

Serê hefsarê HDP di destên Tirkan de ye. Her çiqasî bingeha HDP Kurd bin jî, piranîya serok û serkêşên HDP Tirk in, çep û Kemalîstên Tirk in, Tirkperest in. HDP ala Tirkîyê wek ala xwe dibîne, sînorên dewleta Tirk sînorên xwe qebûl dike, parçekirina Tirkîyê naxwaze, di kongreyên xwe de ala Tirkîyê û dîmenên Atatirk dadiliqîne, di bernameya xwe de ji Filistînîyan re serxwebûn, lê ji Kurdan re tenê mafên piçûk û demokratîk diparêze. Ango, dijminatîya Kurdistanek serbixwe dike.

Ev tev li alîyekî, ma şer û qetlîama “Xendek”an ne li ser bang û daxwaza PKK, HDP û DBP pêk hat? Belê.

Di şerê xendekan de bajarên Bakurê Kurdistanê herifîn, zêdeyî 13.600 mal û xanî wêran bûn, kevir li ser kevir neman û li dora 10 hezar keç û xortên Kurd bilasebeb hatin kujtin.

Gelo HDP di derbarê van xeletî û şaşîtîyên mezin û dij Kurd de rexne li xwe girt û lêborîn ji Kurdan xwest? Na.

Bi ser ku HDP di derbarê Kurdan de gunehkar e û gunehên mezin kirine, gelo bangewazî û pêşniyaza ku ji bo partîyên Bakurê Kurdistanê dike rast e û maqûl e?

Helbet ji bo HDP û rêveberên wê rast û maqûl e. Bi vê bangewazî û pêşniyazê HDP dixwaze partîyên derveyî xwe bike şirîkê sûc û gunehên xwe, dixwaze kiryar û dijminatîya ku li hember Kurdên bakur kiriye bide jibîrkirin, prestîj û rêza ku di nav Kurdên Bakur de wenda kiriye paşde bistîne, xwe ji sûc û gunehê kujtin û wêrankirina şerê “Xendek”an bişo û derxe pakijîyê.

Bêguman her Kurdê dilşewat ne li dijî hevkarî û tifaqê ye. Heke partîyên Bakurê Kurdistanê (tevî HDP) karibin li ser esasê berjewendîyên netewî bên ba hev û hevkarîyek netewî pêk bînin, xêr e, pîroz e. Lê divê neyê jibîrkirin ku HDP ne partîyek Kurd û Kurdistanî ye, ne partîyek netewî ye, partîyek Tirk û Tirkîyê ye û ji bo paraztina berjewendîyên dewleta Tirk hatiye damezirandin. Ango, di derbarê berjewendîyên Kurd û Kurdistanê de ferqên pir piçûk di navbera AKP, CHP û MHP de hene. Lê bi giştî hemû jî partîyên dewletê ne, hemû jî ala Tirkîyê, yekrêzîya xaka Tirkîyê û yekîtîya dewleta Tirkîyê diparêzin.

Û partîyên din?

Partîyên ku xwedêgiravî Kurd in û xwe Kurdistanî dibînin?

Gelo wê partîyên derveyî HDP (PSK, PDK-B, PDK-T, AZADÎ, PAK, HAK-PAR û wekî din) çawa û bi çi şert û mercî nêzîkî bangewazî û pêşniyaza HDP bibin?

Gelo wê hesabê jenosîda “Xendek”an ji HDP bipirsin û lêborînê jê bixwazin?

Yan ji bo kursîyekî parlamentoyê bidestxin wê bibin şirîkê gunehên HDP û ji wê û siyaseta wê ya Tirkayetîyê re li çepikan bidin?

Peyama Kurd

Z.Brîndar

Kurd û Kurdistan ji her çar dewletên dagîrker û rayedarên wan re xeta sor e. Roja ku mesela Kurd û Kurdistnê dikeve holê û serê wan dêşîne, her çar dewlet dev ji dijminatîya hevdu berdidin, pirsgirêkên xwe datînin alîyekî, li dijî Kurd û Kurdistanê dibin dost û hogir û av di neqeba wan re derbas nabe. Çi mixabine ku ev xeta sor li cem Kurdan tuneye. Kurd dersê ji dijminên xwe nastînin, dijminên xwe ji xwe re nakin mînak, wek dijminên xwe nikarin ji bo paraztina berjwendîyên welatê xwe pirsgirêk û nakokîyên xwe deynin alîyekî û bibin yek.

Dijminên Kurd ewqasî xweş bi Kurdan dilîzin ku nayê gotin. Kurd jî ewqasî bi hêsanî tên xapandin yan jî tên firotin ku dîsa nayê gotin. Belkî di dinyayê de milletek wek milletê Kurd ku bi gotin û sozên dijminên xwe zû tên xapandin, tuneye. Û dîsa belkî milletek wek milletê Kurd ku ji bo berjewendîyên xwe yên şexsî û malbatî karibe zû xwe bifroşe, tuneye. Kurd bûne wek „joker“. Ji kê re lazim bin, ji kê re pêwist bin, ji bo kê bi kêr bên, wan ji xwe re bi kar tînin û piştre jî pêhnekê li wan didin û wan bi tenê dihêlin. Kurd ji bo herkesî berhemdar û xêrxwaz in. Lê mixabin tenê ji bo xwe û welatê xwe xêrnexwaz û hîlebaz in. Her çiqasî rastî tehl be jî, ev rastîya me ye.

Dek û dolabên rayedarên Îran û Iraqê, plan û projeyên wan û Kurdên xulamên wan, îro berhemên xwe didin. Îran a ku di plana A de Kerkûk bidest xist û ji serxwebûna Kurdistanê re bû asteng, niha jî bi plana B bi destê hinek Kurdên alîgirên xwe provokasyon û çalakîyên têkbirin û alozkirina Başûrê Kurdistanê daye destpêkirin. Ev provokasyon û tevlihevîya ku tê kirin berhemên Îran, Iraq, PKK, Tevgera Goran, Komel û beşek ji xiyanetkarên nava YNK û malbata Talabanî ne. Ji xwe di çapemenîyên xwe de bi eşkereyî piştgirîya van çalakîyên terorîstî û terorîzmê dikin û van çalakî û êrîşên dijminane wek mafekî demokratîk dipesinînin. Ev çalakîyên ku dûrî çalakîyên demokratîk û heq û hiqûqê ne, ev çalakîyên ku nestendina „mûçe“ û pareyan ji terorîzm û terorîstîya xwe re dikin sedem, beşek ji plan û projeyên têkbirina Hikûmeta Kurdistanê û tunekirina destkeftîyên Başûrê Kurdistanê ne. Ew xort û ciwanên ku tu têkildarîya wan bi „mûçeyan“ re tuneye û ne karmendên dezgehên Hikûmeta Kurdistanê ne, ji alî destên tarî ve tên birêvebirin û bi taybet jî li dijî PDK û Barzanîyan tên bikaranîn. Û ji xwe kes, dezgeh û partîyên ku dijminatîya PDK û Barzanîyan dikin jî eşkere ne û tên zanîn bê kî ne.

Heman dijmin û destên tarî Bakurê Kurdistanê beravêtî kirin û doza Kurd û Kurdistanê li pataxê xistin (dan îflas kirin), Kurd ji doza serxwebûnê daxistin „doza Tirk û Tirkîyê“ û dixwazin di bin navê „biratîya gelan û biratîya ummetê“ de heman siyaseta qirêj li her çar parçeyên Kurdistanê pêk bînin da ku Kurd ji doza netewî dûr bikevin û doza Kurdistanek serbixwe nekin, ji ruh û giyanê netewî dûr bikevin.

Li Rojavayê Kurdistanê jî heman siyaseta qirêj tê meşandin. Dewlet û dezgehên ku Bakur ji doza Kurd û Kurdistanî şûştin, Başûr jî beravêtî kirin, dixwazin û dikin zaroka serxwebûnê ji ber bibin. Îro li Rojava jî destkeftîyên ku bi xwîna keç û xortên Kurdan tên û hatine avdan, di rêya „Sûrîyeyek demokratîk û yekgirtî“ de tên heba û qurbankirin û rê li ber serxwebûna Kurdistanê û pêşketina bîrewerîya netewî tê girtin.

Heyf û mixabin e ku li hember û li dijî vê rewşa kambax tu alternatîfa Kurdên dewletxwaz û netewparêz tuneye. Netewparêz û dewletxwazên ku Hewlêrê ji xwe re wek qible dibînin û siyaseta xwe di bin sîwana PDK û Barzanîyan de dimeşînin, ji çap ketine, bê taqat bûne, tu hêvîyek berbiçav nadin milletê Kurd û ev yek jî bixwaze nexwaze rûn li ser nanê „birayên xelkan û ummetê“ û siyaseta wan dike. Partî û rêxistinên Bakur û Rojavayê Kurdistanê bi vê siyaseta xwe xebat û siyaseta parçe û beşên xwe ji bo Başûr dikin qurban û meydanê ji „birayên xelkan û ummetê“ re dihêlin.

Li hember vê fedakarîya mezin û belkî xelet, heyf û mixabin rayedar û kadirên Başûr jî (bi taybet yên PDK) Kurdên parçeyên din (dost û hevalbendên xwe) ne wek“şirîk“ lê tenê wek „birayên“ xwe dibînin. Ango, bi hişmendî û helwestek Kurdistanîya giştî nêzîkî meselê nabin, Kurdistan û Kurdistanîbûnê tenê di berjewendîyên Başûr de dibînin û ev yek jî Kurdên parçeyên din xeyalşikestî dike. Ango; Hewlêr û PDK a ku xwedî derfet û qudret e û Kurdên Kurdistanî wan wek qible û perestgeha xwe dibînin, mixabin siyaseta Kurdistana mezin ji xwe re nekirine armanc û hevalbendên xwe di nav lepên xêrnexwazan de bi tenê hiştine û dihêlin.

Heke em bi kurt û Kurmancî bêjin; Tirkîye, Îran, Iraq û Sûrîye li ser serê Kurdan bûne yek. Ji wan re Kurdistan û serketina doza milletê Kurd xetên sor in. Ji bo ev xetên sor kesk nebin, nakokî û dijminatîya xwe datînin alîyekî û li dijî doza milletê Kurd dibin yek. Û Kurd çi dikin? Heke em dev ji Kurdên xêrnexwaz û birayên „xelkan û ummetê“ berdin, Kurdên serxwebûnxwaz û netewparêz jî bi bêdengî, parçebûnî, bêtifaqî û „ezezî“ya xwe rûn li ser nanê xêrnexwazan dikin û milletê Kurd di nav lepên gur û keftaran de dihêlin. Di nav alîgir û dilxwazên PDK û di nav PDK bi xwe de jî tunebûna siyaset û tifaqek giştî û Kurdistanî, dihêle ku ew xetên sor her sor bimînin û neyên tarûmar kirin. Ji bo ku ew xetên sor ên ku dijmin li ser dibin yek parçe û tarûmar bibin, divê Kurdên dewletxwaz û netewparêz jî xetek sor ji xwe re bikin armanc. Û ew xeta sor jî bêguman „siyaset, tifaq û birayetîyek rasteqîn, giştî û Kurdistanî“ ye.

Peyama Kurd

Xidir Ûso

Çi li welatên azad û çi li welatên bindest û mêtingeh be, Kongreya Netewî, di asta herî bilind e nûnertîya hemû neteweyê ye.

Li welatên azad û demokratîk, nûnerên Kongreyê, bi rêya hilbijartinên demokratîk rasterast ji alî gel ve tên hilbijartin. Li hin welatan, wek temsîlîyetek demokratîk Meclîs yan Konseyên nûneran wezîfeya Kongreyê dibîne.

Lê li welatên bindest û wek Kurdistanê perçebûyî û mêtingeh, li ser navê neteweya bindest, tenê dikare Kongreyek awarte ya rêxistin, partî, nûnerên cemaet, kêmnetewe û sazîyên sivîl û hwd bê avakirin.

Kurdistan di 1639 de bûye du parçe û di 1923 de bûye çar perçe. Her perçeyek di bin destê rejîmekê de ketîye kêsimek xweser, loma şêweyê rêxistinî û xebata wan jî ketîye fesala mercên wan. Hertim daxwaz û tekoşîna her perçeyekî, dikare bi yê din negunce û carna dikare berjewendîyên wan dijî hev be jî. Gava em di nava perçeyan behsa Konreyekê dikin, divê van mercan tev li ber çav bên girtin.

Loma divê berêberê her perçe di nava xwe de bi armancên zelal yekîtîya xwe ava bike û dûvre karibe bi nûnerên perçeyên din re were ba hev û behsa Kongre, Konsey, an yekîtîyek neteweyî bike.

Îro partîya ku herî zêde daxwaza avabûna Konreya Netewî dike PKK ye. PKK, ji netewî bêtir wek partîyek îdeolojîk ya ne demokratîk, otorîter, totalîter derket holê. Karê wê yê pêşî, hemû sazî û rêxistinên civatî, netewî û sîyasî neyar îlan kir, dest bi êrîşkirin û belavkirina wan kir. Dîroka neteweya Kurd şolî û înkar kir. Rûmet rê ziman û çanda Kurd neda û pê mijûl nebû. Sembolên netewî, wek Alarengîn û kesayetên netewî red kir. Tevlî ku hevkarî û yekîtî bi tu rêxistin û partîyên Bakurê Kurdistan re nekir, ji xeynî hin têkiliyên demî û taktîk, êrîşî hemû partî û hêzên her sê beşê Kurdistanê yê din jî kir û hîn jî berdewam e. PKK, ji bo ku rûmetê nade îrade û raya gelê Kurd, li perçeyên Kurdistanê yên din jî rêxistin û partîyên Kurd wek hevkar mûhatap negirt, bi navên cuda xwe bi rêxistin kir û êrîşî wan kir, da ku wek li Bakur kir, wan qels bike û ji holê rake. PKK, ji bo ku gel bixapîne û rêxistinên netewî ji holê rake, pêşî wek taktîk serxwebûna Kurdistan û yekîtîya çar perçê Kurdistan parast. Piştî ku serokê PKK A. Ocalan vegerîya Turkîye, êdî vekirî serxwebûna Kurdistan red kirin û gotin: “em li dijî avakirina dewletek Kurd ya netewî ne, em ji bo demokratîkkirina dewletên heyî (yên mêtinkar) ditêkoşin.” Vêya ne tenê li perçeyekî, lê ji bo her çar perçeyê Kurdistanê diparêzin. Vekirî li hemberderketina referandûma serxwebûnê ya Başûrê Kurdistan, wek helwestek stratejîk parastin. Vêya daxwaza mêtinkaran ya sereke ye û li hesabê hêzên şovenist yên îslamî û partîyên çep yên van welatan jî hat. Loma pêşî dewletên mêtinkar (Îran û Iraq vekirî), çepgîrên şoven (12 partîyên çepê Tirk) û îslamîstên di kontrola mêtinkaran de (Heşda Şabî û Komela Îslamî), bi PKK ê re hevkarî kirin.

Di rohnîya van rastîyan de têgehîştin ku PKK, ne rêxistinek netewî ye. Wê gavê PKKa ku bi daxwaz û armancên şolî, neteweya/civata Kurd ber be tunebûnê dahf dide, çima bi israr doza Kongreyek Netewî ya Kurd dike!?

Dewleta ku Berzanî dixwest ava bike, ma qey ne demokratîk bu? Gava dewleta heyî ne demokratîk be, gelên di bin idareya xwe de bi nîjadperestî, mêtinkarî û diktatorîyê bieciqîne û hêza gelan têrneke wê biguherîne û karibin dewleta xwe ya demokratîk avabikin, çi şaşîya vêya hey e!? Ma ne Turkmen, Aşûrî/Keldanî/Ermen, Ereb, Kurd, Ezîdî/Kakayî/Şebek tev beşdarî referandûmê bûn û dengên xwe yê erê bikaranîn. Ma ev ne demokratîk bû? Baş e, ji niha û pê ve hûnê çawa dewleta mezhebî ya İraq demokratîk bikin?

“Demokratîk Modernîte, Demokratîk Federasyon” ku ji alî PKK ve tê parastin, derewên bê bingeh in: gava em şêweyê afirîna dewletê û serwerîya çînan deyinin alîyekî, bi şêweyê îro dewlet, pergalekî bi rêkxistin û rêvebirina civatekê ye.

Netewe dewlet jî, li ser navê neteweyek ku sînorên wê dîyar, avakirina dewletekê ye. Dikare ji neteweyekê zêdetir jî dewletek federal yan konfederal bê avakirin.

Gelên ku li ser navê wan, netewe dewlet hatine avakirin, karîbana bi aweyekî demokratîk xwe birêve bibin û Neteweya Kurd, bi mercên federal an konfederal, bi xwe re wekhev bidîtana û hemû mafê wê nas bikirana, ji xwe îro wê tu pirsgirêk jî tuneba.

Lê rêvebirîyek nîjadperest û li hember gelê xwe jî dîktator, li ser navê neteweyekê dewletê ava bike û here xaka neteweyek din dagîr bike, hemû rûmetên wê neteweyê înkar û qedexe bike û welatê wî talan bike, wî kole bike, xizan û nezan bihêle û neteweya serdest jî bi pirranî dengê xwe ji vêya re dernexe û li hesabê wê bê, çareyek tenê ya neteweya bindest dimîne ku bi serê xwe tekoşîna rizgarîya xwe bide û dewleta xwe ava bike. Loma bi sedan dewlet avabûne.

Di salên 1960/70an de, partîyên çepê Tirka digotin: “Gelê Kurd jî beşek gelê Turkîye ye, çênabe cuda bi rêxistin bibe, emê şoreşa karker ya demokratî pêkbînin, ji xwe ewê jî mafê xwe yê demokratîk bi dest bixe(!)” Îcar bi teorîya Yalçin Kuçuk û Doğu Perinçek lîstik berevacî bûye: vê carê wê PKK gelên Turkîye bi rêxistin bike û şoreşa ‘Demokratîk Modernîte’ pêk bîne(!) Wateya vêya jî heta neteweya Kurd ji holê rabe, wê zarokên Kurd û enerjîya civata Kurd bê xerckirin!

Demokrasî şêweyekî dewletê ye. Gava em behsa demokrasîyê bikin, em behsa dewletê dikin. Li ser xakekê, civatek xwedîyê ziman, çand, dîrok, jîyan û çarenûsek hevbeş be, jê re netewe tê gotin. Gava em behsa demokratîk û neteweyê bikin; em behsa neteweyek ku ji alî dewletek demokratîk tê bi rêvebirin dikin. Loma îro Kurd jî dixwazin li ser xaka xwe ya ku dijîn dewletek demokratîk ava bikin ku hemû gelên bi wan re dijîn jî hemû mafên xwe yên netewî û demokratîk bi karbînin.

Gava li her perçeyekî yan li her çar perçeyên Kurdistanê Kongreya netewî ava bibe, divê hemû nûnerên gelê Kurd û yê gelên Kurdistanî yên ne Kurd bi rastî bên temsîlkirin.

PKK, bi tena serê xwe xwe berpirsê Bakur dibîne; loma dixwaze wek ensturman hin derûdoran jî beide kêleka xwe. Lê armanca wê ya esasî: bi hêzên Başûr sîyaseta xwe turkîyevanî meşrû bike û hemû hêzên Kurdistanî ji sîyaseta netewî dûr bixe.

Bi lîstikên ku PKK ji xwe re li her perçeyekî Kurdistanê deh partî çêkirîye û ev ne bes in, dixwaze nûnerên sazîyên netewe û dewletên serdest jî tevlê, qaşo “Kongreyek Netewî” ava bike, tiştekî werê ava nabe. Ew jî zanin bi vî şêweyî û bi van daxwazan Kongre ava nabe, lê her ku sîyaseta wan ya ne li berjewendîya gelan eşkere dibe, xapandin û derewek wan derdikeve holê, ji bo derdora xwe bixapînin van merselên cîddî di devê xwe de dikin benîştê propagandeyê.

Ji bok u gelê Kurd bindest û kole bimîne, çi ji destê mêtinkaran tê dikin. Bi xiyaneta 16 Cotmehê jî xwanê bû ku li hember tekoşîna gelê Kurd, çeka mêtinkaran ya herî xurt û dijwar, kirrîn û bi karanîna xayinên Kurd in! Tenê bi yekîtî û hevkarîya hêzên netewî ku dewletek netewî dixwazin, dikare neyar û xayina têk bibe!